In een artikel uit het Algemeen Nederlandsch Landouwblad van 28 februari 1922 vond onze secretaris Henk te Kulve onderstaande aanwijzingen voor het gebruik van de vlasoven
Het uitzaaien had plaats precies op 10 Mei of als die datum op een Zondag viel op 9 of 11 Mei. Ondanks de omstandigheid dat het minst vuile land voor die teelt genomen werd, moesten toch nog enkele dagen door een paar vrouwen besteed worden aan het wieden, een werk dat veelal twee keer gebeurde.
Als het vlas rijp was om „getrokken” te worden, werd het geoogst. Het was enkel te doen om het vlas, niet om het zaad. Het vlas werd dan op een stuk weiland dun uitgespreid, waar het tot 6 weken bleef liggen, om daarna bij droog weer te worden binnengehaald. Dan werd het „gerepeld”, dat wil zoggen, de zaad knoppen er af getrokken tusschen ijzeren pennen, waarna de bewerking, „liet braken” beginnen kon. Het werd daartoe in een oven, die bij elke boerderij aanwezig was, gestopt, nadat deze oven vooraf op een flinke hitte was gebracht. Dat was een zeer nauwkeurig werk, d.w.z. dat verhitten van den oven. Werd de oven te heet gestookt, dan kreeg het vlas een bruine kleur en als het ware verbrand. Was de oven niet heet genoeg, dan ging het braken moeilijk en wilde het het luchtige deel van de stengel niet uitvallen.
Het best ging het als vooraf een oven vol ‘’stoeten” gebakken was. Voor die stoeten moest toch de oven tamelijk heet zijn en als die er, na er een uur ingezeten te hebben, werden uitgehaald en dan juist gaar waren, werd onmiddellijk het vlas erin gestopt en dan was juist de vereischte hitte aanwezig.
Gewoonlijk werd dan in den namiddag een oven vol stoeten gebakken, een hoeveelheid waar het huisgezin juist een geheele week mee toe kon, want het was een vaste gewoonte, dat precies één keer per week gebakken werd. In den regel gebeurde, dat op een zaterdag, maar in den tijd van het vlasbakken werd van die gewoonte afgeweken en werd midden inde week gebakken om een goede „vlasoven” te hebben. Onmiddellijk nadat de stoeten uit den oven waren gehaald, werd het vlas erin gestopt en het bleef daar zitten tot den volgenden morgen.
Juister, tot den volgenden nacht. Want dat braken gebeurde niet over dag, maar des nachts. Overdag braken was een schande. De tijd dat dit gebeurde viel steeds omstreeks half September. In dien tijd van het jaar heeft men veelal mooie, stille herfstmorgens, zoodat men een uur in den omtrek alles hooren kan wat voorvalt.
Het braker begon veelal om ongeveer 3 uur in den morgen. Het geheele personeel, met de vrouw van den boer aan het hoofd, die zich in die hoedanigheid een zeer gewichtige persoonlijkheid voelde, want het was toch haar vlas, nam aan dat braken deel. Als dan die ploeg buiten kwam de oven stond steeds een eindje van het huis verwijderd, en bij een of meer buurlui „blaften reeds de harfsthonde” dan was Leiden in last. Dan werd getracht door verdubbelden ijver te achterhalen wat men verslapen had.
In de maand September kon men een veertien dagen lang eiken morgen dat geklepper der braken, „het blaffen der harfsthonde” hooren. Het was een zwaar werk en een ongezond werk, want het stoof dat het een aard had. Na afloop van het morgenwerk, als de oven leeg was, zag het geheele personeel er onkenbaar uit; ieder had minstens een vinger dik stof over het geheele lichaam.
De vrouwen beschermden zich daar dan ook tegen door een doek om het hoofd en de schouders te doen. Het vlas was daarna geschikt om gesponnen te worden. Eerst werd het echter nog weder dooreen rij stalen pennen op een plank bevestigd, gehaald, waarna alleen het mooie lange vlas overbleef. Het afval was ook niet weg, maar werd uit de band tot een slechter soort garen gesponnen. Dat afval werd nog weer onderscheiden in „spiet” en „heede”. Het lange vlas werd gesponnen op „den diessen”. Op een spinnewiel met twee klavieren stond een booge stok van 50 centimeter, waar het vlas netjes omheen gewonden werd en dan met beide hand de beide klavieren.
